Door het land van Sien, Frans en Bels

Herman Finkers maakte grappen over Tante Sien. Dat ze een stoere boerenvrouw was die niet veel van de wereld had gezien. Maar als het Dal van de Mosbeek je wereld is – met een klaterend beekje, oevers vol bloemen, bossen vol spechten en zelfs bloeiende hei – waarom zou je dan ver reizen?

Scroll naar beneden voor de pdf en de gps track van wandelroute Dal van de Mosbeek

• Start: Bistro Tante Sien, Denekamperweg 210, 7661 RM Vasse,
• Afstand: 18,5 km
• Lijn/cirkel: Cirkel (3 geknoopte lussen)
• Navigatie: De route is uitgezet via de knooppunten van wandelnetwerk Twente (nummers/pijlen in verschillende kleuren)
• Horeca: Vasse (Bistro Tante Sien, Denekamperweg 210, Mander (Watermolen Bels, Bergweg 9, Mander).
• OV: Dichtstbijzijnde bushalte is R.K Kerk in Vasse (bus 64 vanuit Almelo), 2 min. lopen naar startpunt.
• P: Gratis om de hoek bij Tante Sien, de startplaats.
• Kinderroute: In infocentrum IJs & Es (Bezoekerscentrum Dal van de Mosbeek, Strabergweg 8, Mander) liggen gratis routes, ook kinderroutes, onder andere langs de molens Frans en Bels.
• Deze wandeling komt uit de ANWB wandelgids | 52 wandelroutes in Nederland.

De route Door het Dal van de Mosbeek bestaat uit drie lussen: een lus om de Mander Esch met watermolens Bels en Frans; een lus naar de Mandercirkels en een lus om Paardenslenkte. Het koppelknooppunt is D54. Startpunt is bij Tante Sien, tapperij (nu ook hotel) sinds 1881. Alternatief startpunt: infocentrum IJs & Es. Eind mei/begin juni grote kans op bloeiende orchideeën! Dit kom je onderweg tegen.

Startpunt Tante Sien | De wortels van Sien gaan terug tot 1700, toen de familie Wermelink hier een boerentapperij begon. In 1912 zwaaide Gesina er de scepter. Zij werd door neefje Jopie ‘Tante Sien’ genoemd. Jopie werkte in de tapperij, zodat het al gauw Tante Sien werd bij boeren en buitenlui. En bij Herman Finkers, waarover later meer.

Het Mosbeekje | Het iele stroompje links van de weg is hier nog zeker geen ‘powerbeek’. Pas verderop, bij de molens van Bels en Frans, laat de Mosbeek haar krachten zien. Ze ontspringt op de stuwwal van Ootmarsum en wordt onderweg gevoed door water dat uit tal van bronnen sijpelt. Door de lemen bodem (slecht doorlatend) staat het grondwater in de wijde omgeving soms dicht aan het oppervlak.

Infocentrum IJs & Es | Geen lik-ijs, maar ijstijd-ijs. Daarover gaat het onder andere in het onbemande bezoekerscentrum van Landschap Overijssel. Tijdlijnen, infopanelen en filmpjes illustreren het verhaal over de ontstaansgeschiedenis van het Dal van de Mosbeek. Voor de slagroom op het ijs moet je naar de buurman aan de overkant.

De molen van Bels … | … draait al sinds 1725. Van oorsprong is het een papiermolen. Oude lompen werden fijngestampt in bakken water. Eerst moest de stof schoon, daarna werd de vezelpap tot papier verwerkt, dat vervolgens op zolder werd gedroogd. In 1860 werd de papiermolen omgebouwd tot korenmolen. Iedere derde zondag van de maand wordt er gemalen.

De molen van Frans … | … is het 14 jaar jongere broertje van Bels. In 1870 mocht boer Frans de molen kopen als hij beloofde honderd jaar lang geen papier te maken. Dus verbouwde Frans de molen tot korenmolen en breidde hem uit met een bakkerij. Zijn kleinzoon en opvolger was al net zo inventief. Hij liet een slijpsteen, een cirkelzaag, een gierpomp, een dorsmachine, een deegmachine en de wasmachine van zijn vrouw op de molen draaien – zo gaat het verhaal.

Mander Esch | Waarschijnlijk staat het landschap zo bol doordat er eeuwenlang plaggen zijn opgestapeld. Een es heet zo’n opbollende akker. En wie daar alles over wil weten, keert terug naar IJs & Es.

Galgenberg | Je kunt nu even languit op het bankje, een slok nemen, een energiereep eten. Maar hoe anders was dit vroeger: tot begin 1800 werden op deze plek criminelen opgehangen. De top is 70 meter hoog, dus goed zichtbaar voor iedereen. Aan de voet van de Galgenberg lagen toen nog uitgestrekte heidevelden, de Manderheide.

Manderheide 2.0 | Het pad slingert tussen eiken en berken. Het oogt wat dor en rommelig. In geen velden of wegen lijkt dit op de blakende hei van weleer, al is dat wel wat beheerders willen. Gezonde hei, met struwelen van jeneverbes en beschutte open plekken, waar hagedissen en heideblauwtjes kunnen zonnen en schuilen. Een fijne plek ook voor het vliegend hert, de grootste kever van Europa met opvallend grote griezelkaken.

De Man van Mander | De roffel van een specht, op een wel erg holle boom. In dit gebied met grafvelden werd rond 1950 het graf van ‘De man van Mander’ ontdekt, daterend van circa 1500 voor Christus. Uit zijn silhouet bleek dat zijn voeten waren afgehakt. Zo wilden de achterblijvers voorkomen dat hij zou opstaan en de levenden naar het dodenrijk zou meenemen. De angst was groot. Ergens links in het bos lag zijn voetenloze lijf.

Wie rond zaait, zal kunst ogen | Als de wijzers van een reuzenklok schuiven wandelaartjes voort. Langs de rand van een rond heideveld met een doorsnee van 378 meter. Verderop nog zo’n veld. Slim idee van grootgrondbezitter Jannink: wie rond zaait, heeft geen loze hoeken en kan optimaal oogsten. Een kunstenaar mocht zich uitleven op de Mandercirkels. Hij bedacht de centrale heuvel met vijftig jeneverbesstruiken. Ze vormen het grootste land artproject van Nederland.

Orchidee, vetblad en vlozegge | Dit orchideeënweitje is een natuurmonument, al lijkt het niet meer dan een nat graslandje. Dat natte komt door de Mosbeek. En het bijzondere zit ‘m vooral in de duizenden orchideeën en vele stroomdalplanten die hier groeien. Je vindt er koekoeksbloem, klokjesgentiaan, parnassia, vlozegge en zelfs vetblad, een zeldzame vleeseter. De vlozegge bloeit in mei met een 2 centimeter lange aar, die mannelijke en vrouwelijke bloemen heeft. Kafjes en urntjes. Raak je ze aan, dan springen de rijpe vruchten weg. Net vlooien.

Paardensmokkel | Het verhaal gaat dat over deze strook paarden werden gesmokkeld. Op beter, ín deze strook hei: via de ondiepe slenkte (geul), waarin vroeger een stroompje liep.

• 

• 

• 

• 

Tot slot | Nog nooit van Tante Sien gehoord? Dit zegt Herman Finkers over Sien:

Tante Sien
Een stoere boerenvrouw, dat is mijn tante Sien
Die heeft in haar leven niet zo veel gezien
Geboren in Vasse en altijd daar gewoond
Geen enkel ander dorp heeft zich ooit aan haar vertoond
Haar hele leven heeft mijn tante Vasse slechts gezien

Vasse ligt in Nederland, dat weet u wel misschien
Het lag in de oorlog in het Duitse Rijk
En na de oorlog weer in ons koninkrijk
Dus dankzij de oorlog heeft mijn tante Sien
In haar leven toch nog iets van de wereld gezien

De nummers in de track geven de kilometers aan. De letters uit de route-beschrijving ontbreken in de track. Zie hiervoor het kaartje in genoemde ANWB-gids.