Het is augustus en snikheet. Niets lekkerders dan fietsen langs het water. Alleen al het zíen van de Waal geeft verkoeling. Dat was al voordat we aan de wijntjes begonnen. We fietsen twee dagen langs wijnboeren in de Betuwe en de Achterhoek. Vinofietsen van Geldermalsen via Arnhem naar Doetinchem.
scroll naar beneden voor de gps-track van dag 1
9.30 uur, we stappen uit de trein, de zomer fladdert om ons heen. Het Betuws gras is malsgroen, de schapen zijn sloom, de terrassen zonovergoten. Onze route: van Geldermalsen via Arnhem naar Doetinchem, 130 kilometer in twee dagen. Lekker fietsen én wijn proeven, een combi die kán. ‘Want’, zegt vinologe Claudia, ‘we spugen natuurlijk wel alles weer uit.’
Zonnepaneeltje
Een uurtje later. We staan tussen de frisgroene wijnranken van Het Betuws Wijndomein. Geen dor wijnblaadje te bekennen. Eigenaar Diederik nam in 2004 de graanakkers over van zijn vader en won inmiddels vijf keer goud met zijn Lingewijnen. Groen en duurzaam oogsten, wil Diederik, zo min mogelijk spuiten, zo veel mogelijk natuurlijke zorg.
‘Wijn maken doe je in de wijngaard, niet tussen vier muren’, zegt hij, nadat we zijn aangeschoven onder de parasols. En dat wijn maken betekent hard werken. Vooral in mei, juni en juli als de ‘loofwanden’ verzorgd moeten worden: blad weghalen, trossen wegknippen, zakjes ombinden of soms toch een beetje spuiten om de druifluis weg te houden die in 1850 de wijnbouw wereldwijd plat legde. ‘Een gezond blad vormt een zonnepaneeltje waaronder de druif rustig rijpt’, vertelt Diederik.
Nog geen 11 uur. Of we even mogen proeven, vraagt Claudia. Uit een met druppels beslagen fles schenkt Diederik de glazen vol met Linge Parel. ‘Lékker!’ jubel ik de wijngaard door. Dit uitspugen? Claudia krimpt een beetje en knippert. Heel veel later hoor ik waaróm. Eerst een stuk fietsen, via Kerk-Avezaath naar Zoelen – leibomen, boerderijtjes, ooievaarsnesten, schapen, paarden, fraaie roomwit gestucte kerkjes, aardbeien en asperges, een kasteel (Zoelen) en dan van Echteld richting IJzendoorn. Na het oversteken van het Amsterdam-Rijnkanaal verandert het landschap: wijds wordt het, met windmolens, loodsen, koeien, ook een kasteel (Wijenberg) maar geen aardbeien meer. Wel aardappels en uien, no-nonsense hoe dichter we bij de Waal komen.
Het geheim van rivierwijn
Kilometerslang fietsen we met wind mee over de Waalbandijk, in de verte schittert de Waal, stoer en breed. Rode daken flitsen voorbij, fruitgaarden, scheve kerktorens met als toppunt de kerktoren van Dodewaard. Er even voorbij ligt Herberg De Engel. Die ligt in een buitendijks natuurgebied met uitzicht op een zijtak van de Waal. Eeuwenlang beukte de rivier woest tegen de muren van de herberg, maar dat is verleden tijd. Eenmaal opgedroogd bleek de kleibodem rond de herberg zeer vruchtbaar – een prima stek om druiven te planten. En nog drie keer fijn: 1. de voorjaarsnevel die de rivier verspreidt zorgt voor minder vorstproblemen (een bevroren neveljasje om de druif zorgt voor goede isolatie), 2. door de warmte die het water in het najaar afgeeft rijpen de druiven beter en 3. de dijk vormt een windscherm voor de oost-west aangelegde, licht glooiende wijngaard. Als we het goed begrijpen hoef je voor een Riesling niet meer naar de Moezel: fiets even langs Villa Hehum, de huisgaard van De Engel.
Tussen water en water
Ingeklemd tussen Waal en Nederrijn ligt een strook boerenland van een paar kilometer breed. We doorkruisen het met grote slagen. Onder rijen boompjes door, langs wat gehuchten en uitgestrekte akkers. Ooit gehoord van Hemmen? Schilderachtiger kan haast niet. Zeventig huizen, honderdtachtig inwoners, vierentwintig monumenten en geen bord dat schreeuwt of je een burger of broodje bal komt eten. Dus fietsen we door, naar Heteren en dan langs de uiterwaarden naar Driel waar tot 18 uur het pontje naar Oosterbeek vaart. We komen er aan om 18.45 uur. Aan de horizon de schoorstenen van steenfabrieken, in de uiterwaarden glanzend bruine paarden. ‘Je kunt ook via Meinerswijk naar Arnhem fietsen, het natuurgebied verderop de dijk af’, tipt een fietser. Er ligt een oude steenfabriek, er blikkeren moerasachtige plassen, de zon zakt goudgloeiend in de rivier. Dan volgt de brug naar Arnhem, de stad binnenrijden voelt als een overwinning. Gladiolen, bitterballen, wijn! Maar eerst nog het leermoment van de dag. ‘Zeg nooit lekker tegen een mooie wijn’, zegt Claudia. Het zijn vaak complexe wijnen, met meerdere lagen, goede zuren, lekker sap en spanning.’ Kortom, tegen een slobberwijntje zeg je lekker. Maar niet tegen karakterwijnen. Achthonderd leerlingen onderwijst Claudia jaarlijks over wijn. Móóie wijn.
Lastige klus
Om alle jammetjes te proberen van B&B Terre Neuve zouden we zestien beschuiten moeten eten. Limoen, gember, rabarber, kruisbes, framboos …Dat lukt niet, want de zon heeft geen eeuwen de tijd. Inpakken, op de fiets en schakelen moeten we, want de route voert via kasteel Rosendaal door Nationaal Park Veluwezoom naar de Posbank: pittig omhoog en dan weer zachtjes en met veel bochten omlaag. Ons eerste doel is Hof te Dieren, een wijngaard die volgens eigenaar Youp Cretier de grootste en misschien wel mooiste van Nederland is. Youp heeft het druk, de druiven zijn rijp. Ooit was de wijngaard een moestuin, aangelegd op een 350 jaar oude oerbank van Veluwse löss. Maar Youp wilde wijn, en dat mocht van de verpachters maar die moest dan biologisch verbouwd worden. Een lastige, soms onmogelijke klus, zoals in 2011 toen Youp negentig procent van zijn oogst zag wegrotten. Met de flessen op tafel slurpen we wat glaasjes weg. ‘Een Ro-C-tje, met de c van Cretier?’, vraagt Youp. Doen we. En slurpen mag, móet zelfs. Met een vleugje lucht erbij komt de smaak van de wijn het best naar voren. (Lekker zeg..).
Kruidig en koel
We hoppen de IJssel over naar Olburgen waar we op een fraai pad belanden, hoog op een dijk door authentiek Achterhoeks coulissenlandschap. Rijen kaarsrechte bomen verschijnen, verschuiven, verdwijnen. Boerderijen duiken op en drijven weer weg naar de horizon. De zon staat hoog, de warmte maakt loom. Oppassen nu met de bruisende sprankelwijn van wijnboerderij ‘t Heekenbroek in Drempt. Die is zo lekker, kruidig en koel dat je ‘m drinkt als dorstlesser. ‘Zevenenhalf duizend druivenstokken, waarop nieuwe meeldauw tolerante rassen staan’, vertelt wijngaardenier Neeltje Huisman over haar bedrijf. Samen met haar man ‘boert’ ze weer, sinds 2006, zoals ze jaren geleden ook in Groningen deden. ‘Dat is voor ons de ideale manier van leven.’ Ze maken wijn van zeven verschillende druivenrassen. De vraag is: doen we een fluwelig rode met veel fruit, een flinke vleug vanille en een beetje amandel of wordt het nog een sprankelende Bronckhorster Parelrosé met de smaak van framboos en limoen. En dan een glas of maar meteen een fles?
Languit in de wijngaard
Het wordt steeds gezelliger, terwijl er aan de omgeving toch weinig verandert. Het groen spettert, de dakpannen gloeien warm rood, de lucht is blauw als de ogen van de boer. Tijd om te gaan. We fietsen via Hummelo langs Zelhem, stappen even af bij wijngaard De Oogsthoek voor een flesje Johanitter (de geur van buxus, de smaak van appel, kruisbes en ananas) en fietsen door naar Duetinghem838, onze laatste wijngaard. Maar de gaardenier staat in de file en kan ons niets van zijn fraai gelegen wijngaard laten proeven. Dan maar even languit in het hoge gras. ‘Weet je wat?’, zegt Claudia, ‘dít is pas écht lekker.’ Alsof ze zich onderdompelt in een bad vol slobberwijn.
INFORMATIE FIETSEN LANGS WIJNGAARDEN
Deze tweedaagse fietsroute voert van Geldermalsen via Arnhem naar Doetinchem en is ca 125 km lang. Eerst fiets je door de Betuwe en rivierenland, dan door de glooiende bossen en over de hei van de Veluwezoom en tot slot door het weidse en groene Achterhoekse coulisselandschap. We overnachtten vooraf in B&B Bottesteyn in Geldermalsen (sfeervolle woonwinkel en meubelatelier, bottesteyn.nl) en iets voorbij Arnhem in B&B Terre Neuve (studio naast klassieke villa, terreneuve.nl). Handig om te navigeren zijn Falk knooppuntkaarten 11 (Rivierenland) voor dag 1, en 9 (Veluwe) en 10 (Achterhoek) voor dag 2.
Leuke en lekkere adressen
Wijngaard Betuws Wijndomein
Burensewal 5
4117 GC Erichem
Vrijdag- en zaterdagmiddag open van 13 – 17 uur. Of bellen voor afspraak. Met wandelroute over wijngaard via infobordjes. Webshop. Wijnmaker van het jaar 2017, 5x goud voor zijn Lingewijnen. Verkoop verjus, een fris zuurtje voor in de keuken, gemaakt van de ‘groene oogst’. Prepluk Verjus Goud is gemaakt van de eerste pluk van de typische Nederlandse druivenrassen Johanniter en Solaris.
C/R Herberg De Engel
Waalbandijk 102
6669 ME Dodewaard
Nederlands Wijnmuseum
Velperweg 23
6824 BC Arnhem
Voor wie alles wil weten over de geschiedenis én toekomst van wijn. Rondleiding? Vraag naar de wijnkelders. Meer dan een miljoen flessen wijn. (Web)shop, proeverijen, wijncafé ‘Le Jardin’ (alleen in combi met rondleiding).
Wijndomein Hof te Dieren
Arnhemsestraatweg 16
6953 AX DIEREN
Met wandelroute over de wijngaard, alle dagen mogelijk. Op za/zo wijnproef-rijtje: 3 glaasjes voor 3 euro. Webshop.
Wijndomein/B&B ‘t Heekenbroek
Tellingstraat 7
6996 DZ Drempt
Met groot schaduwrijk terras, workshops, wijnwinkel met ook streekproducten, webwinkel, proeverijen/rondleidingen op afspraak. Heerlijke lunchplek.
Wijngaard De Oogsthoek
Nijmansedijk 9A
7021 JB Zelhem
Wijnwinkel, zaterdags geopend, bescheiden wijngaard in schitterende omgeving. Verkoop (prijswinnende) wijnen, waaronder Johanniter 2015 en Solaris.
Wijngaard Duetinghem838
Westermaatweg 7
7008 AW Doetinchem
In de ‘achtertuin’ van Doetinchem. Rondleidingen en proeverijen op afspraak.