In Naturpark Hochschwarzwald, in het zuiden van Duitsland, kun je wandelen tussen steile wanden waar de flora varieert van tropisch tot alpien. Een woedende beek heeft zich diep in de bodem ingesleten. Wie dat wil meemaken, volgt de fraaie wandelroute Schluchtensteig.

In het uiterste zuiden van Duitsland ligt Löffingen, een gemütlich plaatsje dichtbij Naturpark Hochschwarzwald. ‘Hoch’ is het Hochschwarzwald in het westen, waar de 1493 meter hoge Feldberg ligt. Maar het ‘schwarz’ dat de Romeinen al kippenvel bezorgde – ze hadden het over griezelige, ondoordringbare dennenwouden – is inmiddels wat minder zwart geworden. IJverige monniken brachten eeuwen terug licht in de duisternis, hakten grote oppervlaktes ‘zwart woud’ om en maakten het land geschikt voor akkerbouw. Maar de droge, steile bodem bracht niet veel op, het land werd verkocht en het bos groeide weer aan, van op de kammen tot diep in de schluchten (kloven) waar de rivier de Wutach zich tientallen meters diep heeft ingesleten. En als er nu van die donkere dennen sneuvelen, worden de open plekken opgevuld met berken en linden, waartussen fraaie, vaak zeldzame planten en bloemen. Wandelend in de Wutachschlucht – we doen de Schluchtensteig – legt ranger Martin uit hoe het komt dat het hier zo mooi is.

Bevers en ijsvogels | ‘Wie de Schluchtensteig wandelt, heeft er in zes dagen 400 miljoen jaar op zitten’, zegt Martin. Hij wijst naar het informatiebord. De wandeling volgt de Wutach die op de Feldberg in het westen ontspringt en achtereenvolgens door graniet, zandsteen, kalk, keuper en als laatste Jura-gesteente snijdt. En al die verschillende steenlagen geven verschillende landschappen. Zachte kalkbodem is poreus, en daarin zijn de dalen breder uitgesleten. En hoe hoger je komt, hoe kouder het is en zul je alpiene plantjes tegenkomen, om maar wat voorbeelden te noemen. Martin heeft al heel wat wandelaars door de schluchten gegidst. Er zijn wandelaars die niets mooier vinden dan het traject St. Blasien – Todtmoos waar het pad uit de schlucht klimt en je vanaf de kam soms de Alpen kunt zien. Anderen noemen etappe Blumberg – Schattenmühle als favoriet. Die doorkruist een lieflijk dal, waar je bevers en ijsvogels kunt spotten en watervallen je tegemoet kletteren. Maar dat de etappe van vandaag de Koningsetappe is, daarover is iedereen het eens. Oók de waard van Gasthof Linde in Löffingen, die de route op zijn duimpje kent. Bij het krieken van de dag dwaalt hij door de benevelde schluchten op zoek naar kruiden voor zijn ‘natuurpark-gerechten’. Hij kan toveren met Bärlauch, wilde knoflook, dat op de zonnige hellingen van de schluchten groeit. Alleen de jonge, malse blaadje verwerkt hij in zijn Käseplätzli, smeuïg gemaakt met kaas uit Goschweiler.

Koningsetappe | De lucht is helder, een fris briesje waait als we die ochtend vertrekken bij de Schattenmühle. We hebben drinken en eten voor de hele dag mee. ‘Wasser ist wichtig’, zegt Martin, het water in de schlucht kun je niet drinken. Ook belangrijk zijn stevige wandelschoenen. ‘Sommigen komen op slippertjes. Geen goed idee hier op die smalle paden langs de kloof.’ Het water sijpelt in stralen door dikke lagen mos die de rotsen bedekken. Door hard graniet gaat het hier. Rechts van ons ruist de Wutach, hij is rustig nu, geen reden de malsgroene oevers te overstromen. Boomwortels sieren als slagaders het pad. Vinken en vlinders fladderen in het rond, de mollige waterspreeuw scheert over het water. Molens gebruikten de kracht van de Wutach om te malen of zagen. Ridders en rovers bouwden op de kam burchten om hun territorium veilig te stellen. De Räuberschössle bijvoorbeeld, eigenlijk is het meer een rovershol, gebouwd op de top van een granietpilaar, die 70 meter hoog de lucht in steekt.

Woedende beek | Om terug te keren naar de bewoonde wereld zullen we de Gauchachschlucht nemen. Bomen zijn er ingepakt met mos en in de steile kalkwanden bouwt de waterspreeuw haar nest. Takken en stammen, geveld als mikadostokjes, blokkeren de beek die niet anders kan dan het land overspoelen. Architecten hebben gepiekerd over de constructie van bruggen die de kracht van de beek kan weerstaan. ‘De Wutach lijkt nu misschien kalm, maar ze kan metersbreed de oevers overstromen, totaan je middel zelfs’, wijst Martin. Vandaar Wutach, van wutende bach – woedende beek. Waar een brug geen optie was, is met dynamiet een pad uitgeblazen, gezekerd met kettingen.
Maar zo ver is het nog niet. We zijn nog in de Wutachschlucht en steken de beek over naar de zonzijde van de kloof. ‘Het kan hier zo fris zijn als in de Alpen, met gentiaan hogerop. En straks in de zomer wordt het mediterraan zwoel, en vind je hier in de kloven allerlei soorten orchideetjes.’ Nu staan de oevers nog vol gele en witte bosanemoontjes, paarse sleutelbloemen en hoefblad. ‘Straks zullen de olifantenoren anderhalve meter hoog zijn. Het zal de eilandjes in de rivier overwoekeren, net als ander groen, en dan lijkt het soms alsof je door een oerwoud loopt’, zegt Martin.

INFORMATIE WANDELING SCHLUCHTENSTEIG | ZWARTE WOUD

De wandelroute | De Schluchtensteig van Stühlingen naar Wehr is 118 km lang, verdeeld over 6 etappes, waarbij je in totaal 3000 hoogtemeters aflegt. Je wandelt afwisselend door kloven en over open vlaktes. Onderweg watervallen, meertjes, bloemenweiden, donkere dennen en helgroen oerwoudachtig terrein. De Schluchtensteig hoort tot de neusjes van de zalm onder de Duitse langeafstandpaden, en is opgenomen in het selecte rijtje TopTrails of Germany.

Het gebied | Naturpark Hochschwarzwald (Natuurpark Hoge Zwarte Woud) ligt in het zuiden van het Zwarte Woud. Het bestaat uit ravijnen, meren, hoogveen en toppen van ruim boven de 1000 meter. Ondanks het karakter van een middelgebergte moet je het Zwarte Woud niet onderschatten. Klimmen en dalen kunnen behoorlijk inspannend zijn, en op de toppen (de hoogste is de Feldberg met 1493 m) groeien alpenklokjes en gentiaan. Kenmerkend voor het gebied van de Schluchtensteig zijn de diepe ravijnen waarin je wandelt, uitgesleten door de rivier de Wutach.
! Let op de waarschuwingen tijdens corona, raadpleeg hiervoor de officiële websites van de routes en het gebied (zie onderaan).

Hoe zwaar? | Lichte tot middelzware tocht, maximaal 450 m stijgen per dag. Voor iedereen die fit is prima te doen. Waar de route glibberig of gevaarlijk steil is, zijn zekeringen aangebracht (kettingen en kabels). Iedere etappe eindigt bij een overnachtingsplek.

Navigeren | De Schluchtensteig is goed bewegwijzerd, in 2 richtingen, met een eigen symbool of met het symbool van een de vele andere routes waarop hij meelift.

Wandelgids en kaart Schluchtensteig | Er zijn diverse wandelgidsen en wandelkaarten van de Schluchtensteig verschenen, ondermeer te koop bij boekhandel De Zwerver.  

GPS | De tracks van de Schluchtensteig kun je downloaden op Fernwege.

Beste tijd | Mei, juni en september. In juli/augustus kan het warm en druk zijn in de Wutachschlucht.
! Hou de corona-maatregelen in de gaten.

De reis erheen | Utrecht – Stühlingen is ca 715 km. Trein: Utrecht – Pforzheim is ca 5,5 uur reizen, minimaal 2x overstappen, zie de site van de Deutsche Bahn. Vanaf Pforzheim verder met bussen. Een speciale ‘Wanderbus‘ verbindt de halteplaatsen langs de Wutachschlucht.

Overnachten | De route is verdeeld in 6 etappes die alle eindigen bij een Gasthof of hotel. Daarnaast zijn er nabije hotels en pensions die voor transport naar en van de wandeling zorgen.

Tip: Gasthof Linde in Löffingen. Behalve transport van/naar de route, kookt de kok de sterren van de hemel. Met kruiden die hij plukt uit het gebied van de wandeling. Vandaar dat zijn keuken het Naturparkküche-label draagt. Aanrader zijn de gerechten met Bärlauch, wilde knoflook, bijvoorbeeld zijn Käseplätzli, een pasta met wilde-knoflook-pesto, smeuïg gemaakt met kaas uit Goschweiler.

Arrangement wandelen Hochschwarzwald | Hochschwarzwald Tourismus heeft allerlei arrangementen samengesteld waarin verschillende kloven (Schluchten) zijn opgenomen, zoals de Gauchachslucht, de Engen Schlucht, de koningsetappe van de Wutach Schlucht en de Rötenbachschlucht. Een bekende combinatie is het Drei-Schluchtenpfad, die door de kloven Wutach, Gauchach en Engeschlucht voert.

Handige adressen en sites: de Schluchtensteig; Hochschwarzwald (tips en arrangementen Hoge Zwarte Woud; alles over het Zwarte Woud; wandelingen in het Zwarte Woud; overnachten in het Zwarte Woud, of via het toeristenbureau Zwarte Woud .

Georganiseerd | Onder andere SNP biedt wandelarrangementen aan in het Zwarte Woud en over de Schluchtensteig.