Wandelroute Hornhuizen Groningen

Het Hogeland van Groningen is dunbevolkt. Project Landmerken vraagt aandacht voor de ‘vergeten’ dorpen. Wandelen in dit lege land is soms eenzaam, vaak winderig, de horizon ver weg. Je hebt het gras van de waddendijk kilometerslang onder je schoenen. De kerkspitsen van Kloosterburen, Hornhuizen, Pieterburen vormen de bakens landinwaarts.

Scroll naar beneden voor de routebeschrijving en gps-track van wandelroute Hornhuizen.

INFORMATIE OMMETJE HORNHUIZEN

Lengte: 17,7 km
Start: Kerk in Hornhuizen, hoek Breweelsterweg/Tammingastraat.
Markering: Wandelnetwerk Waddenwandelen: witte pijl op blauw-rode ondergrond.
P: Bij de kerk van Hornhuizen, langs de Breweelsterweg.
OV: Qbuzz 68 verbindt alle dorpen op de route (rijdt van Winsum via Pieterburen naar Hornhuizen). Bushalte Kerk in Hornhuizen ligt vlak bij de startplaats.
Horeca: Hornhuizen: Herberg/cultureel centrum Nieuw Wongema, Tammingastraat 58, wongema.nl (wisselende openingstijden, aankloppen mag). Broek: Zorgboerderij Pieterburen, Broeksterweg 24, zorgboerderijpieterburen.nl. Kloosterburen: C/R Willibrord, Hoofdstraat 22. Molenrij: Herberg/restaurant Molenrij, Henricus van Cappenbergweg 34.
Tip: Je kunt deze route uitbreiden tot een tweedaagse tocht door haar te combineren met wandelroute Pieterburen Proloog Plus.

[1] t..i..k..t..a..k..
De kerk van Hornhuizen is gebouwd als vluchtkerk. Hier was je veilig als het water hoog stond of als de borgheren het op je gemunt hadden. Het beklimmen van de smalle wenteltrap in de oeroude toren gaat langzaam. Dit slakkenhuis is eigenlijk te klein voor een mens anno nu. Het geluid van de bronzen klok daarentegen is kolossaal. En hij loopt altijd uit de pas. ‘Dat komt’, vertelt de sleutelbewaakster, ‘omdat het raderwerk krimpt en uitzet, door kou, door warmte. Te laat of te vroeg. De laatste tijd nogal eens te laat.’ En zo verstrijkt de tijd fijn traag. Vanaf de nok kijk je tot ver over het wad en kun je soms de zeehonden tellen.

[2] Schapen en visgraat
Hornhuizen is ontstaan langs de dijk. Zulke dijkdorpen kennen geen steegjes of rotondes. Wel onverharde wegen, die de boerderijen met de verharde weg verbinden. Een ‘reed’ noemen ze zo’n pad. De boer ploegt soms een patroontje in de aarde, richels met een visgraatpatroon langs de randen. Makkelijk lopen doet dat niet. En toch … de dijk komt steeds dichterbij.

[3] Verend door het gras
De negen meter hoge waddendijk is begroeid met een laag mals gras. Dat is lekker lopen én vogelen tegelijk. Vooral tijdens de vloed is het een spectaculair gezicht, die tienduizenden steltlopers en ganzen die in wolken over je hoofd scheren en neerstrijken op het wad. In de kwelders broeden kluten, scholeksters en tureluurs. In de winter grazen er grote groepen rot- en brandganzen, overgevlogen vanuit Scandinavië, Groenland en Rusland. In Nederland strijken jaarlijks zo’n 400.000 brandganzen en 500.000 grauwe ganzen neer – grotendeels in Friesland en Groningen.

[4] Zeeminnaars
Als de Waddenzee stijgt en de geulen vol water lopen, zie je een streepjespatroon van hemelsblauw en groen. Op de kwelder groeien allerlei zoutminnende planten. Ze hebben dikke bladeren, waslagen en zoutklieren, net als woestijnplanten. Dicht bij zee vind je de grootste zoutliefhebbers: schorrekruid en zeekraal. Dichterbij de dijk zeealsem en zeeaster. Zeekweek, een tarweachtige plant die andere kwelderplanten verdrukt, wordt weggegraasd door paarden en koeien. Zompend door de zachte bodem trainen die zo tegelijk hun spieren.

[5] Lutje Hoeske
Leeshokje, theehuisje, praatbank, stilteplek.. Lutje Hoeske is alles tegelijk. In het huisje zit je lekker uit de wind. Het luik werkt als zonneklep, de deurtjes weren de gure wind. Als je geluk hebt, vind je er een thermoskan warm water. Of, zoals hier, een koptelefoon om in stilte het landschap in je op te nemen.

[6] Wat rest van Wierhuizen
Het lege landschap van Noord-Groningen is strook voor strook op de zee veroverd. En die zee sloeg soms hard terug. Na de stormvloed van 1717 restten van Wierhuizen slechts wat boerderijen en een kerkhof … zonder kerk. De kerk die je hier ziet, is een kopie van het skelet van een kerk uit Cotonou, in Benin, geboortestad van de maker, kunstenaar Meschac Gaba. In het lijkhuisje op het kerkhof zie je tot waar het wassende water kwam.

[7] Kleine huisjes (80 inwoners)
‘Een beter Nederland begint in Kleine Huisjes’, sprak Willem Alexander in zijn kersttoespraak van 2018. De koning was na zijn bezoek aan vijf Groninger dorpen, waaronder Kloosterburen en Kleine Huisjes, onder de indruk van de daadkracht en zorgzaamheid in het Hogeland. In het bijzonder van het bureninitiatief Klooster&Buren dat de dorpen Kloosterburen, Molenrij, Kruisweg, Hornhuizen en Kleine Huisjes hadden opgericht. Waaróm lees je verderop.

[8] Molenrij (130 inwoners): mosterd en mot
Molenrij is ontstaan rond twee (verdwenen) molens als laad- en losplaats voor boerenproducten. Het dorp had een leerlooierij en een cichorei- en mosterdfabriek (Marnemosterd). Het haventje met arbeidershuisjes stond toen bekend als ‘Balkan’ omdat het er tussen de grote gezinnen in té kleine huisjes niet altijd vredelievend aan toeging.

[9] Carnaval en Kloosterburen
Kloosterburen is een katholieke enclave in het overwegend protestantse Noord-Groningen. Het is de noordelijkste plaats van Nederland waar carnaval wordt gevierd. Als het zover is, komen van heinde en verre duizenden bezoekers om met de Kronkeldörpers feest te vieren.

[10] Koppen bijeen in de Cloostertuin
Niet carnaval maar de Cloostertuin was de reden van het bezoek van de koning. Tuin plus aanliggende woonzorgcentrum en kerk zijn bij Klooster&Buren in beheer. Zo hebben de dorpelingen wonen, werken, zorg, cultuur en ecologie gebundeld – mooi project om Kloosterburen en buurdorpen vitaal te houden. En dat is dus opgevallen. ‘Groots’ noemde en roemde de koning het.