Bij Kootwijk ligt een van de grootste zandverstuivingen van Europa. Het goed gemarkeerde Boswachterspad voert vanuit hartje Kootwijk via de Stroese heide, door loof- en naaldbos naar het fraaie Kootwijkerveen en door naar het Kootwijkerzand. Je wandelt vooral over onverharde paden, lekker pittig!

Scroll naar beneden voor de routebeschrijving en de gps-track van wandelroute Kootwijkerzand.

• Start: Kootwijk: Gasterij ‘t Hilletje, De Brink 5, 3775 KP Kootwijk.
• Afstand: 17,3 km.
• Lijn / cirkel: Cirkel.
• Navigatie: Routebeschrijving. De route valt grotendeels samen met het Boswachterspad van Staatsbosbeheer (oranje bordjes met witte wandelaar/pijltjes).
• De paden: Je wandelt vooral over onverharde paden, soms door mul zand. Hier en daar pittig.
• Horeca: Bij de startplaats in Kootwijk Gasterij ’t Hilletje (je kunt hier ook overnachten).
• P: Kootwijkerdijk, Kootwijk (gratis).
• OV: Dichtstbijzijnde bushalte: vanaf halte Stroe of Heetweg in Stroe/Kootwijkerbroek is het 20 min. lopen langs de Heetweg (berm) richting Kootwijk. Je komt uit in Kootwijk waar je de route kunt oppakken.
• Tip: Neem voldoende water mee. Er is geen horeca of watertappunt onderweg.
• Meer routes: Deze wandeling is ook gepubliceerd in de ANWB wandelgids | 52 wandelroutes in Nederland.

• 

• 

• 

• 

Over wandeling Kootwijkerzand

Er dutten wat boerderijen rond de brink van Kootwijk. Het oude romaanse kerkje barst van de rimpels. Na een roerig verleden is de rust verdiend. ‘Maar weinig Nederlandse dorpen hebben een geschiedenis als die van Kootwijk’, meldt een informatiepaneel.

Stil en doodeenzaam
Gastvrij en heel oud is Gasterij ‘t Hilletje. Eeuwen geleden al wisselden postkoetsen er van paarden, dronken koetsiers zich er moed in. Er lagen ruige kilometers in het verschiet, de omgeving was niet bepaald plesant. ‘Door de stilte der barre zandverstuivingen, door de eenzaamheid der starende nachten, door de onzegbare melancholie der in zomer-regen verschimmende heide. Want ja, het is hier stil en dood-eenzaam…’, schreef Veluwe-publicist Jac. Gazenbeek in 1926.

35 miljoen boompjes
Grove dennen, eiken en torenhoge douglassparren. Het lijkt of het bos er altijd is geweest, maar dat is niet waar. Ruim honderd jaar geleden was het kaal rond Kootwijk op wat heidevelden na. En heel veel stuivend zand. In 1899 werd Staatsbosbeheer opgericht, om dat zand vast te leggen en de houtproductie op gang te krijgen. In veertig jaar tijd werden ruim 35 miljoen boompjes geplant.

Kraaiheide en zwijnenzoelen
Je ziet ze niet, maar ze zijn er wel: grafheuvels, op de Stroese Heide. Ze liggen er al sinds 2800 voor Christus. Is dat waar de kraaien op afkomen? In ieder geval eten die de vruchten van de kraaiheide. Die bloeit al in april, de vrouwelijke bloemen donkerpaars, de mannelijke roze. De sporen links en rechts zijn van zwijnen. Wraatsporen, wroetkuilen en zwijnenzoel, zo’n modderpoel waarin ze liggen rollen om de parasieten uit hun vacht te schurken.

The Big Five. Nee, Six! Ehh.. Seven!
Eerst nog in het donkere bos, dan deze prachtige open vlakte. Een voorproefje van het Kootwijkerzand? Zand sowieso, maar ook bos en heide, een gebied waar je wild verwacht, misschien de Big Five? Pardon, de Big Six, want op de Veluwse bucketlist staan edelhert, ree, wild zwijn, moeflon, vos én das. Sporen alom. Huppend, slepend, kruipend of krioelend. Het is nog lastig ontrafelen, wild zwijn, edelhert, moeflon? En dan zijn er ook nog wisenten. Maar die moeten nog wennen. Die grazen nu nog achter een hek. Pas in 2022 kun je ze toevoegen aan The Big Ones, nummer 7.

Bankjes waar je blij van wordt
Met een jeneverbes ben je nooit alleen. Zo voelt het hier. Manshoog, flink postuur, stevige uithuilschouders (jammer van die stekels) en vaak op plekken waar je zou willen blijven hangen. Doen! Het bankje staat ervoor. Verderop meer mooie bankjes, maar dan met uitzicht op het Kootwijkerveen. Toegegeven, daar kan de jeneverbes niet tegenop. Vanaf hogerop ligt het ven aan je voeten, op de oevers grillige bomen, het water soms zilver schitterend dan weer zwart loerend.

Voor later
Het ziet eruit als de dag na een veldslag tussen reuzen. Het moet gezegd, dit bos kan wel een oppeppertje gebruiken. Toch voelt de klapekster zich hier prima thuis. Het vogeltje staat op de rode lijst en broedt al een jaar of twintig niet meer in Nederland. Of hij in de buurt is, weet je aan de muizen, soms zelfs vogeltjes, die hij op stekelige takken spietst. Voor later.

Opeens die woestijn
Bleke zandpaadjes slingeren om vliegdennen en struiken. Maar steeds minder worden het er. En dan opeens is er die woestijn. Hier en daar een verwaaid bosje om te schuilen, tegen de zon, tegen de wind en de regen. Die hebben vrij spel. Verder niets. Niet meer, want ooit hebben hier mensen gewoond. Op dat barre Kootwijkerzand, en dat ging helemaal mis.

‘Overstoven dorp’ …
Zou je het zandpad volgen (tip, wel pittig), dadn zou je uitkomen bij het gehucht Dubridun, de voorloper van het later overstoven Kootwijk. Aan de rand van het dorp lag een ven, er waren akkers en bomen. Maar de bodem raakte uitgeput, liet het zand gaan en dat begon te stuiven. Uiteindelijk, rond het jaar 1000, besloten de dorpelingen te vertrekken en verderop te gaan wonen, waar vandaag de route begon, Kootwijk. Een diazuil op een logge zandheuvel (Dikke Bart) zou moeten laten zien hoe Dubridun er ooit bij lag. Ook de diazuil is verdwenen. Het uitzicht van toen is er nog wel. Zand. Zand. Zand. Het kon hier spoken, dat zie je zo. De lucht donker en zwaar van het stuivende zand. Het bedekte hutten en huizen, schuurde stallen en schapen, verhulde rovers en ander gespuis. Uiteindelijk legde het zand het leven stil en verjoeg de bewoners naar verderop, het eindpunt van deze wandeling.

The end
Boven ‘t Hilletje trekt de lucht open. De reis door de barre zandverstuiving zit erop. De kerkklok schuift richting vier, bitterballentijd. Een slok nog en ook de laatste korrel zand is verdwenen.

Wild spotten?

Dit zijn de tips van Staatsbosbeheer: draag donkere, effen, niet-ritselende kleding * ga rond zonsopkomst of ondergang * gebruik geen geurtjes * loop heel stil en maak geen onverwachte bewegingen * ga eens zitten, wacht en kijk * blijf aan de goede kant van de wind * neem een verrekijker mee * en: uit die telefoon!

Om weer terug te keren naar de site klik pijltje naar links.

De nummers in de gps-track geven het aantal kilometers aan.